Reportage: naar de bron van Red Grandis FSC in Uruguay

WN Kozijnen & Prefab Wanden, Houthandel Van Dam en houtverwerker Blue Roots brachten eind vorig jaar een werkbezoek aan Urufor in Uruguay. Deze moderne zagerij met droogovens verwerkt onder andere 100 procent FSC Red Grandis, dat zijn weg naar Nederland vindt als kozijnhout. Zowel klanten als industrie roemen duurzaamheid en kwaliteit. WN-directeur Mark Nederlof schreef een reisverslag voor Timmerfabrikant.

Het zal iedere timmerfabrikant bekend voorkomen; je geeft vol enthousiasme een presentatie aan een geïnteresseerde groep toehoorders en zodra je aankomt bij het hoofdstuk ‘duurzaamheid’, kijkt het publiek je vol verwachting aan. Nadat je woorden als ‘houtkap’ of ‘tropisch hardhout’ in de mond hebt genomen, vormt zich op menig voorhoofd een frons van Frank de Boerachtige proporties. Je probeert nog kreten als ‘FSC’, ‘PEFC’ en ‘drie bomen per 25 jaar’ de zaal in te slingeren, maar het leed is al geschied. Je zit in de verdediging en de zaal kijkt je aan zoals een stel hyena’s naar een mals buffelkalfje kijkt. Achter in de zaal gaat een vinger omhoog en de onderwijzeres vraagt waarom het hout niet gewoon uit Nederland komt.

Kozijnen van Red Grandis uit Uruguay

Met bovenstaande informatie in het achterhoofd begon mijn werkbezoek in de bossen te Uruguay. De gemiddelde Nederlander weet nog net te melden dat dit land ergens in Zuid-Amerika ligt en dat ze er goed kunnen voetballen, daarna houdt de kennis meestal wel op. Veel geïnteresseerden vroegen ons dan ook waarom we hout uit tropische bossen halen, niet wetende dat de afstand van Uruguay tot aan de tropen even groot is als de afstand tussen Nederland en de Saharawoestijn.

Duurzame herkomst kozijnhout

Uruguay is een land dat voor vele andere naties als een groot voorbeeld kan dienen. Behalve dat het al vele decennia politiek stabiel is en het economisch goed gaat met een ruim vertegenwoordigde middenklasse, is het ook een erg duurzaam land. Zo is de totale energievoorziening 100 procent zelfvoorzienend. De overheid besefte aan het einde van de vorige eeuw echter wel dat het land deels uit arme aarde bestaat. Hoewel circa 18 miljoen hectare landoppervlakte (ter vergelijking: de oppervlakte van Nederland beslaat ongeveer vier miljoen ha.) grotendeels wordt gebruikt voor vee- en akkerbouw, is er vier miljoen hectare arme grond waar niets op wilde groeien.

Red Grandis is alternatief voor meranti en sapeli

Deze barre landbouwgronden liggen met name in het noorden van het land. Uit onderzoek bleek de aanplant van bomen hier echter uitermate geschikt. Met name Eucalyptus grandis floreert op deze arme grond door opname van het vele regenwater. De Uruguayaanse overheid lanceerde een bosbouwprogramma om gedurende decennia vier miljoen hectare grasland om te turnen tot bos. Daartoe worden miljarden bomen aangeplant. Men is inmiddels flink op weg om deze doelstelling te realiseren. Waar Zuid-Amerika als werelddeel vaak wordt geassocieerd met ontbossing, bewijst Uruguay dat het ook op dit continent mogelijk is om bosgebied met duizenden vierkante kilometers uit te breiden.

Toelating SKH voor Red Grandis

De Eucalyptus grandis boom doet het erg goed in Noord-Uruguay. Het hout wordt in eerste instantie veelvuldig gebruikt voor de pulpindustrie (de grootste pulpfabriek ter wereld staat in dit land). Enkele broers besloten deze boom in de jaren tachtig verder te ontwikkelen, zodat het hout ook voor andere doeleinden toegepast kon worden. Zo ontstond het bedrijf Urufor. Dankzij een ingenieus proces worden steeds de beste bomen geselecteerd en krijgt het hout een steeds hogere kwaliteit. Zo ontstond een houtsoort die met een toelating van SKH wordt vermarkt als Red Grandis en ook voor kozijnen is goedgekeurd. Red Grandis FSC heeft zijn weg in Nederland gevonden als ideaal alternatief voor Meranti PEFC of Sapeli FSC.

Drie miljoen boompjes

Achter het succes gaat een gedegen bosbouwstrategie schuil. In kassen worden miljoenen zaden in potjes opgekweekt tot zaailingen. Na korte tijd selecteert men in de kas al de beste planten. Deze worden in het voor- en najaar geplant. In totaal vinden jaarlijks drie miljoen plantjes hun weg en beginnen zij met het omzetten van CO₂ naar zuurstof. Na selectie en bosbeheer blijven er uiteindelijk zo’n miljoen bomen per jaar over.

Volwaardig bos

Al na vier á vijf jaar zijn deze bomen tien meter hoog en is er een volwaardig bos ontstaan op een gebied dat voorheen grasland was. De eerste jaren worden de zijtakken verwijderd zodat er geen oneffenheden in het hout ontstaan. Na bijna 25 jaar is de boom maar liefst vijftig meter hoog en klaar voor de oogst. Door de snelle groei en de relatief korte kapcyclus, die vergelijkbaar is met sommige naaldhoutsoorten, neemt het in de snelle groeifase ook nog eens vier tot vijf keer zoveel CO₂ uit de lucht in vergelijking met sommige andere houtsoorten.

Raam- en kozijnhout

Nadat de bomen gekapt zijn, wordt het hout vervoerd naar de nabijgelegen zagerij van Urufor. Het bovenste gedeelte van de stam gaat naar de pulpindustrie, het onderste deel is geschikt voor raam- en kozijnhout. Na sortering zaagt Urufor de stammen tot planken van diverse lengtes en afmetingen. Na een drogingsproces van enkele maanden, mogelijk gemaakt door energie afkomstig uit natuurlijke bronnen, wordt het hout gevingerlast en gelamineerd bij Blue Roots. Het wordt dan verscheept naar Nederland en vermarkt door Houthandel Van Dam te Bunnik.

Tijdens onze mooie reis kregen we het totale proces te zien. Van miljoenen kleine zaailingen in vele kassen via een zojuist aangeplant bos naar een volwaardig bos met een enorme biodiversiteit. We zagen vele soorten vogels en insecten zoemden om ons heen. De vraag van de onderwijzeres achterin de zaal waarom kozijnhout niet uit Nederland kan komen, kunnen we inmiddels dan ook eenvoudig beantwoorden. Er zijn zeer duurzame alternatieven voor tropisch hardhout. Die komen niet uit Nederland, maar zorgen wel voor veel extra bos op aarde. WN Kozijnen en Prefab Wanden is zeker geen tegenstander van tropisch hardhout (kies voor hout, red het woud!), maar heeft met Red Grandis FSC een prima duurzaam alternatief.